دوکسپین چیست و برای چه چیزی مصرف می شود؟
دوکسپین چیست؟
دوکسپین (doxepin) در دسته ی داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای قرار می گیرد. این دارو برای درمان مشکلات خلقی مانند افسردگی و اضطراب تجویز می شود. دوکسپین می تواند به بهبود خلق، کاهش اضطراب و تنش، داشتن خواب بهتر و افزایش سطح انرژی شما کمک کند. داکسپین با تعدیل برخی از مواد شیمیایی طبیعی (انتقال دهنده های عصبی) در مغز، اثر می گذارد.
فهرست مطالب
موارد مصرف دوکسپین
دوکسپین برای درمان اختلال افسردگی اساسی، اختلالات اضطرابی، اینسومنیا (بی خوابی) و بیماری زخم گوارشی استفاده می شود.
مکانیزم اثر دوکسپین
دوکسپین مانند دیگر ضد افسردگی های سه حلقه ای، بازجذب نوراپی نفرین و سروتونین را مهار کرده و موجب افزایش غلظت این دو انتقال دهنده ی عصبی می شود. مشخص شده است که فقدان ناقل دوپامین در قشر پیشانی و انتقال دوپامین در این ناحیه تا حد زیادی با اثر بازجذب نوراپی نفرین غیرفعال می شود. از این رو، اثر دوکسپین بر روی قشر پیشانی برای افزایش انتقال عصبی دوپامین در این ناحیه مشخص شده است.
اشکال، دوز و نحوه مصرف دوکسپین
دوکسپین به صورت قرص (3 و 6 میلی گرم)، کپسول (10، 25، 50، 75، 100، 150 میلی گرم) و مایع خوراکی (10 میلی گرم/میلی لیتر) تولید می شود. در ایران دوزهای 10 و 25 میلی گرم به شکل قرص و کپسول موجود است. برای مصرف، دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید. ممکن است پزشک گهگاه دوز مصرفی شما را تغییر دهد؛ دقیقا همان میزان را مصرف کنید. داروی مایع را با دقت اندازه گیری کنید (از سرنگ استفاده کنید نه قاشق آشپزخانه).
دوز اندازه گیری شده را با 4 اونس (معادل 113 سی سی) آب، شیر، آب پرتقال، آب گریپ فروت، آب گوجه فرنگی، آب آلو بخارا، یا آب آناناس مخلوط کنید؛ با آب انگور یا نوشیدنی گازدار مخلوط نکنید. مخلوط را هم بزنید و بلافاصله تمام آن را بنوشید، آن را برای استفاده ی بعدی نگه ندارید. مصرف داکسپین را به طور ناگهانی قطع نکنید، زیرا ممکن است دچار علائم ناخوشایند ترک شوید. ممکن است تا 3 هفته طول بکشد که علائم شما بهبود یابد، طبق دستور به استفاده ادامه دهید.
عوارض جانبی دوکسپین
عوارض جانبی شایع به نقل از medscape در جدول زیر آمده است.
عوارض دوکسپین (فراوانی عوارض در منبع ذکر نشده) |
|
رخوت، احساس خستگی، ضعف و بی حالی خشکی دهان یبوست تاری دید سردرد بیقراری بیخوابی اضطراب حالت تهوع، استفراغ تعریق گیجی، علائم خارج هرمی (اختلالات حرکات عضلانی) سرگیجه و پارستزی (خواب رفتگی اندام ها) |
وزوز گوش اختلال عملکرد جنسی راش تشنج آگرانولوسیتوز (کاهش شدید گرانولوسیت) ترومبوسیتوپنی (اختلال در پلاکت های خون) ائوزینوفیلی (افزایش شمار ائوزینوفیل های خون) لکوپنی (کاهش تعداد گلبول های سفید) SIADH (سندرم ترشح نامتناسب هورمون ضد ادراری) افت فشار خون ارتواستاتیک، تغییرات ECG (نوار قلب)، تاکی کاردی (تندتپشی) تغییر در LFT (آزمایش عملکرد کبد) |
تداخل دوکسپین با سایر داروها
تداخلات دارویی می تواند نحوه ی عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر عوارض جانبی را بیشتر کند. در مورد تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای نسخه ای، غیر نسخه ای و محصولات گیاهی) به پزشک خود اطلاع دهید. هیچ دارویی را بدون تایید پزشک شروع یا متوقف نکرده، دوز آن را تغییر ندهید.
برخی از محصولاتی که ممکن است با دوکسپین تداخل داشته باشند عبارتند از: آربوتامین، مکمل های تیروئید، داروهای آنتی کولینرژیک (مانند آلکالوئیدهای بلادونا) و داروهایی با اثر مرکزی برای درمان فشار خون بالا (مانند کلونیدین و گوانابنز).
مصرف بازدارنده های MAO با دوکسپین می تواند باعث تداخل دارویی جدی شود. در طول درمان با این دارو از مصرف بازدارنده های مونوآمین اکسیداز ( ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متاکسالون، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، رازاگیلین، سافینامید، سلژیلین و ترانیل سیپرومین) خودداری کنید. همچنین بیشتر مهارکننده های MAO را نباید به مدت دو هفته قبل و بعد از درمان با دوکسپین مصرف کرد.
سایر داروها می توانند بر دفع دوکسپین از بدن اثر گذاشته و در نتیجه نحوه ی عملکرد دوکسپین را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از این داروها عبارتند از سایمتیدین، گل راعی، تربینافین، داروهایی برای درمان ضربان قلب نامنظم (مانند کینیدین، پروپافنون و فلکاینید) و داروهای ضد افسردگی (مانند SSRI ها شامل پاروکستین، فلوکستین و فلووکسامین).
بسیاری از داروها علاوه بر داکسپین، بر ریتم قلب نیز می توانند اثر بگذارند (طولانی شدن QT در EKG)، از جمله آمیودارون، دوفتیلید، پیموزاید، پروکائین آمید، کینیدین، سوتالول، آنتی بیوتیک های ماکرولید مانند اریترومایسین و غیره.
اگر محصولات دیگری که باعث خواب آلودگی می شوند مصرف می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. من جمله داروهای شبه افیونی یا مسکن ها (مثل کدئین و هیدروکودون)، الکل، ماری جوانا (حشیش)، سایر داروهای خواب یا اضطراب (مثل آلپرازولام، لورازپام و زولپیدم) شل کننده های عضلانی (مثل کاریزوپرودول و سیکلوبنزاپرین) یا آنتی هیستامین ها (مثل ستیریزین و دیفن هیدرامین). برچسب تمام داروهای خود (مانند داروهای آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی) را بررسی کنید زیرا ممکن است حاوی ضداحتقان ها یا موادی باشند که باعث خواب آلودگی می شود.
هشدارهای دوکسپین
هشدار FDA
دوکسپین دارای هشدار جعبه سیاه است. این جدی ترین هشدار سازمان غذا و دارو (FDA) است. هشدار جعبه سیاه به پزشکان و بیماران در مورد اثرات دارویی که ممکن است خطرناک باشد، هشدار می دهد.
خطر خودکشی: داروهای ضد افسردگی، مانند دوکسپین، میتواند باعث ایجاد افکار یا رفتارهای خودکشی شود. احتمال این خطر می تواند در چند ماه اول درمان یا هنگام تغییر دوز بالاتر باشد. کودکان، نوجوانان و جوانان در معرض خطر بیشتری هستند. شما و اعضای خانواده، مراقبان و پزشکتان باید در حین مصرف دوکسپین به تغییرات خلق و خو، رفتارها، افکار یا احساسات توجه کنید.
هشدار آلرژی
ممکن است داکسپین یک واکنش آلرژیک ایجاد کند. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در تنفس
- تورم گلو یا زبان
- خارش
- کهییر
در صورت بروز این علائم، با 115 تماس بگیرید یا به نزدیک ترین اورژانس بروید. اگر تا به حال به دوکسپین واکنش آلرژیک داشته اید، دیگر آن را مصرف نکنید.
هشدار تداخل الکلی
مصرف نوشیدنی های حاوی الکل می تواند خواب آلودگی شما را افزایش دهد.
هشدار برای افرادی که شرایط سلامت خاص دارند
برای افراد مبتلا به گلوکوم (آب سیاه) و مشکلات ادراری: اگر به گلوکوم و مشکلات ادراری مبتلا هستید، نباید دوکسپین مصرف کنید چرا که می تواند وضعیت شما را بدتر کند.
هشدار برای گروه های دیگر
برای زنان باردار: مشخص نیست که داکسپین برای استفاده در دوران بارداری بی خطر است یا خیر. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. فقط در صورتی باید از دوکسپین در دوران بارداری استفاده شود که مزایای آن، خطر احتمالی اش را توجیه کند.
برای زنان شیرده: دوکسپین می تواند وارد شیر مادر شود و در کودکی که با شیر مادر تغذیه می شود عوارض جانبی ایجاد کند. این عوارض شامل خواب آلودگی و مشکلات تنفسی است. اگر به کودک خود شیر می دهید با پزشکتان صحبت کنید. ممکن است لازم باشد مصرف دوکسپین یا شیردهی را متوقف کنید.
برای سالمندان: سالمندان می توانند به دوکسپین حساس تر باشند. این می تواند باعث شود که آن ها در حین مصرف دوکسپین احساس گیجی یا خواب آلودگی کنند.
برای کودکان: داکسپین برای استفاده در کودکان کمتر از 12 سال ایمن یا موثر شناخته نشده است. بنابراین افرادی که در این محدوده ی سنی هستند، نباید از دوکسپین استفاده کنند.
سایر هشدارها
هشدار خواب آلودگی: تا زمانی که متوجه شوید داکسپین چگونه بر شما اثر می گذارد، نباید رانندگی کرده یا از ماشین آلات استفاده کنید، همچنین به فعالیت های دیگری که به هوشیاری نیاز دارند نیز، نپردازید.
هشدار دمانس: تحقیقات معتبر نشان داده است که دوکسپین می تواند اثراتی مشابه داروهایی به نام آنتی کولینرژیک ها ایجاد کند که این می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.
ملاحظات مهم مصرف دوکسپین
نگهداری
داکسپین را در دمای اتاق، دور از نور نگه دارید. این دارو را در مکان های مرطوب مانند حمام قرار ندهید.
مصرف و حمل دوکسپین در سفر
همیشه داروی خود را همراه داشته باشید. هنگام پرواز، آن را در کیف دستی خود نگه دارید. نگران دستگاه های اشعه ایکس فرودگاه نباشید. آن ها نمی توانند به داروهای شما آسیب برسانند. همیشه ظروف اصلی دارای برچسب نسخه را با خود حمل کنید. این دارو را در خودروی خود قرار ندهید. در مواقعی که هوا خیلی گرم یا خیلی سرد است از انجام این کار خودداری کنید.
اسامی تجاری موجود در ایران
- دونئورین
- آپو دوکسپین
- رازودوکسپین
سوالات متداول
در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.
دوکسپین ممکن است موجب افزایش وزن شود.
دوکسپین یکی از معدود داروهای درمان بی خوابی است که باعث اعتیاد یا وابستگی نمی شود.
حدودا 30 دقیقه طول می کشد تا خوابتان بگیرد.
منابع اصلی این نوشته: webmd, drugs, healthline
نویسنده: مبینا آقایی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
ویرایشگر: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی