کلوزاپین؛ داروی ضدروانپریشی، درمان اسکیزوفرنی
کلوزاپین چیست؟
کلوزاپین (Clozapine) که خارج از ایران با نام تجاری کلوزاریل (Clozaril) نیز شناخته می شود، یک داروی ضد روانپریشی (آنتی سایکوتیک) آتی پیک یا نسل جدید است. کلوزاپین برای درمان علائم اسکیزوفرنی در افرادی که داروهای دیگر کمکی به آن ها نکرده یا سعی بر خودکشی و صدمه به خود دارند، استفاده می شود. کلوزاپین توهمات را کاهش می دهد، به شما کمک می کند بهتر فکر کنید، کمتر عصبی شوید و در زندگی روزمره شرکت داشته باشید. این اثرات با بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی (انتقال دهنده های عصبی) در مغز، ایجاد می شود.
فهرست مطالب
موارد مصرف کلوزاپین
کلوزاپین موثرترین درمان در بیمارانی محسوب می شود که به درمان های استاندارد پاسخ نداده اند. این دارو برای درمان مبتلایان به دیسکنزی دیررس شدید، بیماران روان پریشی که قادر به تحمل عوارض خارج هرمی سایر داروها نیستند، افسردگی روان پریشانه ی شدید، پارکینسون ایدیوپاتیک، هانتینگتون و بیماران انتحاری دچار اسکیزوفرنی یا اسکیزوافکتیو، تجویز می شود.
مکانیزم اثر کلوزاپین
مکانیزمی که کلوزاپین از طریق آن اثرات خود را اعمال می کند شامل مسدود کردن گیرنده های سروتونین و گیرنده های دوپامین است. کلوزاپین فعالیت دوپامین را در جایی که خیلی زیاد است کاهش می دهد و به کاهش علائمی مانند توهم کمک می کند.
اشکال، دوز و نحوه مصرف کلوزاپین
کلوزاپین به صورت قرص (25، 50، 100، 200 میلی گرم) و سوسپانسیون خوراکی (پودری که باید به آن آب جوشیده ی سرد اضافه کرد)، (50 میلی گرم/میلی لیتر) تولید می شود. در ایران دوزهای 25 و 100 میلی گرم به شکل قرص موجود است. کلوزاپین را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید. تمام دستورالعمل های نسخه ی خود را دنبال کنید. ممکن است پزشک گهگاه دوز مصرفی شما را تغییر دهد؛ دقیقا همان میزان را مصرف کنید. کلوزاپین را می توان همراه غذا یا بدون آن مصرف کرد.
قبل از اندازه گیری دوز سوسپانسیون خوراکی آن را به مدت 10 ثانیه تکان دهید. سوسپانسیون را با سرنگ اندازه بگیرید نه قاشق آشپزخانه؛ اندازه گیری باید دقیق باشد. قرص در دهان بازشونده ی کلوزاپین را فقط زمانی از بسته بندی خارج کنید که آماده ی مصرف دارو هستید. قرص را در دهان خود بگذارید و اجازه دهید بدون جویدن حل شود. با حل شدن قرص چندین بار بزاق خود را قورت دهید.
کلوزاپین بر سیستم ایمنی شما تاثیر می گذارد و می تواند اثرات طولانی مدتی بر بدن شما داشته باشد؛ ممکن است راحت تر به عفونت ها مبتلا شوید. ممکن است در حین استفاده از این دارو و برای مدت کوتاهی پس از آخرین دوز، به آزمایش های پزشکی مکرر نیاز داشته باشید. شما نباید مصرف کلوزاپین را به طور ناگهانی قطع کنید؛ دستورالعمل های پزشک خود را در مورد کاهش دوز خود دنبال کنید.
اگر بعد از 2 روز یا بیشتر از قطع دارو، مجددا مصرف کلوزاپین را شروع کنید، ممکن است لازم باشد از دوز کمتری نسبت به زمانی که دارو را قطع کرده اید استفاده کنید. دستورالعمل های دوز خود را با دقت بسیار دنبال کنید. ممکن است پزشکتان استفاده از ملین را در حین مصرف کلوزاپین به شما توصیه کند؛ فقط از ملینی که پزشک توصیه می کند استفاده کنید.
عوارض جانبی کلوزاپین
عوارض جانبی به نقل از medscape در جدول زیر آمده است.
|
عوارض شایع (بیشتر از 10 درصد) |
عوارض نسبتا شایع (1 درصد تا 10 درصد) |
|
ترشح بیش از حد بزاق (%48-13) رخوت/خواب آلودگی (%46-21) افزایش وزن (%31-4) سرگیجه (%27-14) تاکی کاردی (تندتپشی) (%25-17) یبوست (%25-14) بی خوابی (%20-2) حالت تهوع (%17) استفراغ (%17) سو هاضمه (%14) افت فشار خون (%13-9) تب (%13-5) |
سردرد (%10-7) لرزش (%6) سنکوپ (%6) تعریق (%6) خشکی دهان (%6-5) اختلالات بینایی (%5) خواب آشفته/کابوس (%4) بیقراری (%4) هیپوکنزی (کاهش توانایی حرکت) / آکینزی (فقدان حرکت) (%4) فشار خون بالا (%4) ناراحتی شکمی/سوزش سر دل (%4) تشنج (%3) سفتی عضلانی (%3) آکاتیزیا (بیقراری حرکتی) (%3) گیجی (%3) لکوپنی (کاهش تعداد گلبول های سفید) / نوتروپنی (کاهش نوتروفیل های خون) (%3) احساس خستگی (%2) اسهال (%2) ناهنجاری های ادرار (%2) راش (%2) |
تداخل کلوزاپین با سایر داروها
پتانسیل افزایش سطح کلوزاپین
- SSRI ها مثل:
- فلووکسامین (اثر زیاد)
- فلوکستین
- پاروکستین
- سرترالین (دوزهای زیاد)
- سیپروفلوکساسین
- سایمتیدین
- برخی آنتی بیوتیک های ماکرولید مثل:
- اریترومایسین
- کلاریترومایسین
- آزیترومایسین
- کافئین (دوزهای زیاد)
پتانسیل کاهش سطح کلوزاپین
- کاربامازپین
- ریفامپیسین
- مخمر سنت جان
- امپرازول
- فنی توئین
- فنوباربیتون
پتانسیل کاهش مغز استخوان
- کاربامازپین
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
- نیتروفورانتوئین
- داروی سیتوتوکسیک
- داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی
پتانسیل کاهش تنفس
- بنزودیازپین ها، به ویژه دوزهای تزریقی زیاد یا در شروع درمان
پتانسیل عوارض جانبی آنتی کولینرژیک
به عنوان مثال یبوست، احتباس ادرار، دلریوم
- TCA های آنتی کولینرژیک مثل:
- آمی تریپتیلین
- دوسولپین
- آنتی سایکوتیک های آنتی کولینرژیک مثل:
- کلرپرومازین
- پری سیازین
- کوئتیاپین
- داروی EPSE (درمان علائم خارج هرمی) مثل:
- تری هگزیفنیدیل
- بنزتروپین
- بی پریدین
- آنتی هیستامین های آرام بخش مثل:
- دیفن هیدرامین
- سیپروهپتادین
- پرومتازین
- داروهای ضد اسپاسم دستگاه گوارش مثل:
- آتروپین
- هیوسین
پتانسیل افت فشار خون
- داروهای ضد فشار خون
- TCA ها
- برخی داروهای ضد روان پریشی مثل:
- کلرپرومازین
- پری سیازین
- تری فلوپرازین
- ریسپریدون (در ابتدا)
- کوئتیاپین (در ابتدا)
پتانسيل تغییرات ناشی از سیگار کشیدن
شروع یا ترک سیگار می تواند تغییرات چشمگیری در سطح کلوزاپین خون ایجاد کند
هشدارهای کلوزاپین
کلوزاپین بر سیستم ایمنی بدن شما تاثیر می گذارد. ممکن است راحت تر به عفونت ها مبتلا شوید. اگر تب، گلو درد، ضعف یا کمبود انرژی دارید با پزشک خود تماس بگیرید. کلوزاپین می تواند خطر تشنج را به خصوص در دوزهای بالا افزایش دهد. در صورت تشنج یا از دست دادن هوشیاری از انجام هر گونه فعالیتی که می تواند خطرناک باشد خودداری کنید. کلوزاپین می تواند باعث مشکلات قلبی شود. اگر درد قفسه ی سینه، مشکل تنفسی، ضربان قلب تند یا سرگیجه ی ناگهانی دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. کلوزاپین برای استفاده در افراد مسن مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل تایید نشده است. اگر به کلوزاپین حساسیت دارید از آن استفاده نکنید.
برای اطمینان از بی خطر بودن این دارو برای شما، اگر تا به حال هر یک از موارد زیر را تجربه کرده اید به پزشک خود اطلاع دهید:
- مشکلات قلبی، فشار خون بالا، سکته
- سندرم QT طولانی (در شما یا یکی از اعضای خانواده)
- عدم تعادل الکترولیت (مانند سطوح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون)
- تشنج، آسیب سر یا تومور مغزی
- دیابت، یا عوامل خطر آن مانند اضافه وزن یا داشتن سابقه ی خانوادگی دیابت
- کلسترول یا تری گلیسیرید بالا
- یبوست یا مشکلات مربوط به اجابت مزاج
- بیماری کبد یا کلیه
- بزرگ شدن پروستات یا مشکلات ادراری
- گلوکوم
- سو تغذیه یا کم آبی
- استعمال سیگار
مصرف داروهای ضد روان پریشی در 3 ماه آخر بارداری می تواند باعث مشکلات تنفسی، مشکلات تغذیه یا علائم ترک در نوزاد شود. با این حال، در صورت قطع مصرف دارو، ممکن است علائم ترک یا مشکلات دیگری داشته باشید. اگر باردار شدید، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. بدون نظر پزشک مصرف کلوزاپین را قطع نکنید. در حین استفاده از این دارو نباید شیر دهید.
استفاده از کلوزاپین برای افراد کمتر از 18 سال تایید نشده است.
ملاحظات مهم مصرف کلوزاپین
نگهداری
کلوزاپین را در دمای اتاق، دور از گرما و رطوبت قرار دهید.
اسامی تجاری موجود در ایران
- کلوزاپکس
- لپونکس
سوالات متداول
در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید. اگر بیش از 2 روز متوالی مصرف کلوزاپین را از دست دادید، قبل از شروع مجدد مصرف با پزشک خود تماس بگیرید.
در حین مصرف کلوزاپین مصرف کافئین را محدود کنید.
اصول فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک ایجاب می کند که کلوزاپین دو بار در روز تجویز شود. با این حال، به دلیل عوارض جانبی آن (به عنوان مثال رخوت)، اغلب یک بار در روز قبل از خواب تجویز می شود.
کلوزاپین به احساس آرامش شما کمک می کند اما مدتی طول می کشد تا اثر کامل خود را داشته باشد.
نویسنده: مبینا آقایی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
ویرایشگر: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
بازی چگونه به بهبود افسردگیم کمک کرد؟
خشونت و ویدئوگیم
تراجنسیتی از دیدگاه روانشناختی
طلاق عاطفی چیست و چگونه رخ میدهد؟
رواندرمانی آنلاین و فواید آن برای ایرانیان مقیم خارج از کشور
سلام . آیا میتوان کلوزاپین رو با نون خامه ای خورد ؟