تاب آوری چیست و چگونه می توان آن را تقویت کرد؟

تاب‌آوری کیفیت روان‌شناختی است که به برخی افراد اجازه می‌دهد در برابر ناملایمات زندگی زمین بخورند و حداقل به همان قدرت قبلی بازگردند. تاب‌آوری توانایی کنار آمدن با شکست‌ها و بازیابی پس از آن است. افرادی که در مواجهه با فاجعه توانایی بازگشت به زندگی را دارند، تاب آوری بالایی دارند. افراد دارای تاب آوری روانی می توانند از مهارت ها و نقاط قوت خود برای پاسخ به چالش های زندگی استفاده کنند، که می تواند شامل  مرگ عزیزان، طلاق، مسائل مالی، بیماری، از دست دادن شغل و بلایای طبیعی باشد.

افراد تاب‌آور به‌جای ناامیدی یا پنهان شدن در مقابل مسائل با استفاده از راهبردهای مقابله‌ای ناسالم، با مشکلات زندگی روبرو می‌شوند. آنها از مهارت‌های مقابله‌ای سالم برای مقابله با چنین مشکلاتی استفاده می‌کنند تا قدرت و رشد را تقویت کنند، و اغلب قوی‌تر از قبل ظاهر می‌شوند. این مقاله علائم، انواع و علل مهارت تاب آوری را مورد بحث قرار می دهد. همچنین برخی از استراتژی هایی را پوشش می دهد که افراد می توانند از آنها برای انعطاف پذیری بیشتر استفاده کنند.

نشانه های تاب آوری

افراد انعطاف پذیر اغلب دارای تعدادی ویژگی متفاوت هستند که به آنها کمک می کند تا با چالش های زندگی مقابله کنند. برخی از نشانه های تاب آوری عبارتند از:

• ذهنیت نجات یافته: وقتی مردم انعطاف پذیر هستند، خود را به عنوان بازماندگان می بینند. آنها می دانند که حتی زمانی که کارها سخت است، می توانند تا زمانی که از پس آن برآیند، به راه خود ادامه دهند.
• تنظیم موثر هیجانی: تاب آوری با توانایی مدیریت احساسات در مواجهه با استرس مشخص می شود. این بدان معنا نیست که افراد تاب آور احساسات قوی مانند خشم، غم یا ترس را تجربه نمی کنند. این بدان معنی است که آنها تشخیص می دهند که این احساسات موقتی هستند و می توان آنها را مدیریت کرد تا زمانی که آنها از بین بروند.
• احساس کنترل: افراد تاب آور تمایل به داشتن یک مرکز کنترل درونی قوی دارند و احساس می کنند که اقدامات آنها می تواند در تعیین نتیجه رویدادها نقش داشته باشد.
• مهارت‌های حل مسئله: وقتی مشکلاتی پیش می‌آیند، افراد تاب‌آور به طور منطقی به موقعیت نگاه می‌کنند و سعی می‌کنند راه‌حل‌هایی ارائه دهند که تفاوت ایجاد کند.
• شفقت به خود: یکی دیگر از نشانه های تاب آوری نشان دادن خودپذیری و شفقت به خود است. افراد تاب آور با مهربانی با خود رفتار می کنند، مخصوصاً وقتی کارها سخت است.
• حمایت اجتماعی: داشتن یک شبکه قوی از افراد حامی یکی دیگر از نشانه های تاب آوری است. افراد تاب آور اهمیت حمایت و دانستن زمان نیاز به درخواست کمک را می دانند.

بیشتر بخوانید: تقویت مهارت حل مسئله و تکنیک های آن

انواع تاب آوری

تاب‌آوری نشان‌دهنده توانایی مدیریت شکست‌های زندگی است و نشان‌دهنده کلی سازگاری است. با این حال، انواع مختلفی از تاب آوری نیز وجود دارد که هر یک می تواند بر توانایی فرد برای مقابله با انواع مختلف استرس تأثیر بگذارد.

تاب آوری فیزیکی

تاب آوری فیزیکی به نحوه برخورد بدن با تغییرات و بهبودی از نیازهای فیزیکی، بیماری ها و آسیب ها اشاره دارد. تحقیقات نشان می دهد که این نوع تاب آوری نقش مهمی در سلامت دارد. این بر نحوه پیری افراد و همچنین نحوه واکنش و بهبودی آنها از استرس فیزیکی و مسائل پزشکی تأثیر می گذارد. انعطاف‌پذیری فیزیکی چیزی است که افراد می‌توانند با انتخاب سبک زندگی سالم تا حدودی آن را بهبود بخشند. خواب کافی، خوردن یک رژیم غذایی مغذی و انجام ورزش منظم تنها چند راه برای تقویت این نوع تاب آوری است.

تاب آوری روانی

تاب آوری ذهنی به توانایی فرد برای سازگاری با تغییر و تحمل ابهام اشاره دارد. افرادی که دارای این نوع تاب آوری هستند در مواقع بحران انعطاف پذیر و آرام هستند. آنها از قدرت ذهنی برای حل مشکلات استفاده می کنند، به جلو حرکت می کنند و حتی زمانی که با شکست مواجه می شوند امیدوار می مانند.

تاب آوری عاطفی

تاب آوری عاطفی شامل توانایی تنظیم احساسات در زمان استرس است. افراد انعطاف پذیر از واکنش های عاطفی خود آگاه هستند و تمایل دارند با دنیای درونی خود در تماس باشند. به همین دلیل، آنها همچنین می توانند در هنگام مواجهه با تجربیات منفی، ذهن خود را آرام کرده و احساسات خود را مدیریت کنند. این نوع انعطاف‌پذیری همچنین به افراد کمک می‌کند در زمان‌های سخت، حس خوش‌بینی خود را حفظ کنند. از آنجایی که آنها از نظر عاطفی انعطاف پذیر هستند، درک می کنند که ناملایمات و احساسات دشوار برای همیشه دوام نمی آورند.

تاب آوری اجتماعی

تاب‌آوری اجتماعی، که ممکن است تاب‌آوری جامعه نیز نامیده شود، شامل توانایی گروه‌ها برای بازیابی از موقعیت‌های دشوار است. این شامل ارتباط افراد با دیگران و کار با یکدیگر برای حل مشکلاتی است که افراد را به صورت فردی و جمعی تحت تاثیر قرار می دهد. جنبه‌های تاب‌آوری اجتماعی شامل گرد هم آمدن پس از بلایا، حمایت اجتماعی از یکدیگر، آگاهی از خطراتی که جامعه با آن مواجه است و ایجاد حس اجتماعی است.  چنین پاسخ‌هایی می‌توانند در طول چالش‌هایی مانند بلایای طبیعی که جوامع یا گروه‌های بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مهم باشند.

ریشه تاب آوری

طبق برخی منابع برخی از افراد به طور طبیعی انعطاف پذیر هستند و دارای ویژگی های شخصیتی هستند که به آنها کمک می کند در مواجهه با چالش ها ناتوان باقی بمانند. با این حال، این رفتارها فقط ویژگی های ذاتی نیستند که در تعداد معدودی از افراد یافت می شود. تاب آوری نتیجه مجموعه ای پیچیده از ویژگی های درونی و بیرونی از جمله ژنتیک، آمادگی جسمانی، سلامت روان و محیط است. حمایت اجتماعی یکی از متغیرهای حیاتی است که به تاب آوری کمک می کند. افراد منعطف تمایل دارند از حمایت خانواده و دوستان برای تقویت خودشان در مواقع مشکل کمک بگیرند. افراد تاب آور دارای ویژگی هایی از قبیل موارد زیر هستند:

• ارتباطات خوب و عمیق
• داشتن یک منبع کنترل درونی (احساس کنترل بر شرایط)
• داشتن هوش هیجانی بالا و مدیریت موثر هیجانات
• داشتن دیدگاه های مثبت نسبت به خود و توانایی هایشان
• داشتن ظرفیت برنامه ریزی واقعی و پایبندی به آنها
• دیدگاه مبارزه گرایانه نه قربانی بودن

برای انجام تست رایگان هوش هیجانی کلیک کنید

اهمیت تاب آوری

مقابله با تغییر یا از دست دادن بخشی اجتناب ناپذیر از زندگی است. تاب آوری چیزی است که به افراد قدرت عاطفی می دهد تا با آسیب ها، ناملایمات و سختی ها کنار بیایند. افراد تاب آور از منابع، توانمندی ها و مهارت های خود برای غلبه بر چالش ها و کار از طریق شکست ها استفاده می کنند. افرادی که تاب‌آوری ندارند، به احتمال زیاد احساس ناتوانی یا درماندگی می‌کنند و به استراتژی‌های مقابله‌ای ناسالم (مانند اجتناب، انزوا، و خوددرمانی) تکیه می‌کنند.

یک مطالعه نشان داد که بیمارانی که اقدام به خودکشی کرده بودند نسبت به بیمارانی که هرگز اقدام به خودکشی نکرده بودند، نمرات مقیاس تاب آوری پایین تری داشتند. افراد تاب‌آور استرس، شکست‌ها و احساسات دشوار را تجربه می‌کنند، اما از نقاط قوت خود استفاده می‌کنند و برای غلبه بر چالش‌ها و حل مشکلات از سیستم‌های پشتیبانی کمک می‌گیرند. انعطاف پذیری آنها را برای پذیرش و سازگاری با یک موقعیت و حرکت رو به جلو توانمند می کند.

تقویت مهارت تاب اوری

 تاب اوری چیزی است که افراد می توانند در خود تقویت کنند. والدین همچنین می توانند به کودکان خود کمک کنند تا انعطاف پذیر شوند. مراحل مشخصی وجود دارد که می تواند به انعطاف پذیری بیشتر منجر شود.

• خودآگاهی را توسعه دهید: درک اینکه چگونه معمولاً به استرس و ناملایمات پاسخ می دهید اولین گام به سوی یادگیری استراتژی های سازگارتر است. خودآگاهی همچنین شامل درک نقاط قوت و شناخت نقاط ضعف است.
• افکار منفی را دوباره قالب بندی کنید: افراد انعطاف‌پذیر می‌توانند موقعیت‌های منفی را واقع‌بینانه ببینند، اما به‌گونه‌ای که بر سرزنش یا تفکر در مورد چیزهایی که نمی‌توان تغییر داد، تمرکز نکنند. به جای اینکه ناملایمات را غیرقابل غلبه در نظر بگیرید، افکار را مجدداً تنظیم کنید تا به دنبال راه های کوچک برای مقابله با مشکل و ایجاد تغییراتی باشید که به شما کمک کند.
• به دنبال پشتیبانی باشید: صحبت کردن در مورد مشکلات زندگی آنها را از بین نمی برد، اما اشتراک گذاری با یک دوست یا یکی از عزیزان حامی می تواند باعث شود مردم احساس کنند که کسی را دارند که می تواند از توسعه تاب آوری حمایت کند. بحث کردن درباره مسائل با دیگران همچنین می‌تواند به افراد کمک کند تا در مورد چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستند بینش پیدا کنند یا حتی ایده‌های جدیدی برای مدیریت آنها ارائه دهند. برای کمک به کودک در ایجاد یک شبکه حمایتی، بزرگسالان باید سعی کنند مهارت های اجتماعی خوب مانند به اشتراک گذاشتن احساسات، همدلی، همکاری و کمک به دیگران و ابراز قدردانی را الگوبرداری کنند و به یاد داشته باشند که رفتار خوب کودک را تقویت کنند.
• روی آنچه در کنترل است تمرکز کنید: وقتی با یک بحران یا مشکل مواجه می‌شویم، می‌توان به راحتی تحت تأثیر چیزهایی قرار گرفت که بسیار فراتر از کنترل ما هستند. به‌جای اینکه آرزو کنیم راهی برای بازگشت به گذشته یا تغییر چیزها وجود داشت، تمرکز بر آنچه می‌توانیم مستقیماً تأثیر بگذاریم می‌تواند مفید باشد. بزرگسالان همچنین می توانند با صحبت در مورد موقعیت خود و کمک به آنها در برنامه ریزی برای چگونگی واکنش کودکان، این مهارت را تشویق کنند.

نویسنده: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی

بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی