لورازپام؛ داروی اضطراب و بیخوابی
لورازپام چیست؟
لورازپام (Lorazepam) که خارج از ایران با نام تجاری آتیوان (Ativan) نیز شناخته می شود، یک بنزودیازپین کلاسیک است و در دسته ی داروهای ضد اضطراب، آرام بخش و خواب آور قرار می گیرد. لورازپام به صورت کوتاه مدت برای درمان انواع مختلف اضطراب تجویز می شود. این دارو با کند کردن فعالیت در مغز باعث ایجاد آرامش می شود.
فهرست مطالب
موارد مصرف لورازپام
لورازپام برای درمان کوتاه مدت اختلالات اضطرابی، مانند اختلال هراس (Panic disorder) و اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، درمان کوتاه مدت بی خوابی (مشکل خواب) مرتبط با اضطراب، تسکین موقت اضطراب مربوط به افسردگی، کاهش اضطراب مرتبط با درد، اضطراب هنگام پرواز و کمک به آرامش قبل از جراحی یا سایر درمان های پزشکی و دندان پزشکی به کار گرفته می شود. از دیگر موارد مصرف آن می توان به درمان تهوع و استفراغ مربوط به سرگیجه یا شیمی درمانی، مدیریت علائم ترک الکل، درمان یک نوع شدید تشنج به نام بحران صرعی یا صرع پایدار (در این شرایط، تشنج متوقف نمی شود یا تشنج ها یکی پس از دیگری می آیند)، سندرم روده ی تحریک پذیر و میگرن اشاره کرد.
همچنین لورازپام در درمان حمله های مانیا و به عنوان داروی کمکی (به جای داروهای ضد روانپریشی) در درمان نگهدارنده، موثر است. لورازپام گاه با دوزهای اندک (کمتر از 5 میلی گرم) و گاه با دوزهای بسیار بالا (12 میلی گرم یا بیشتر در روز) به طور منظم برای درمان کاتاتونی حاد به کار می رود، عارضه ای که در اختلال دو قطبی به مراتب بیش تر از اسکیزوفرنیا مشاهده می شود.
مکانیزم اثر لورازپام
لورازپام سطح گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) را افزایش می دهد. گابا یک انتقال دهنده ی عصبی بازدارنده در سیستم اعصاب مرکزی است. نقش اصلی آن کاهش تحریک پذیری عصبی در سیستم اعصاب است. افزایش گابا موجب احساس آرامش شده و علائم اضطراب شما را کاهش می دهد.
اشکال، دوز و نحوه مصرف لورازپام
لورازپام به شکل قرص (0.5، 1، 2 میلی گرم)، کپسول پیوسته رهش (1، 2، 3 میلی گرم)، مایع خوراکی (2 میلی گرم/میلی لیتر) و تزریقی (4 و 2 میلی گرم/میلی لیتر) تولید می شود؛ در ایران قرص (2 و 1 میلی گرم) و آمپول (4 و 2 میلی گرم/میلی لیتر) آن موجود است. لورازپام را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید. تمام دستورالعمل های نسخه ی خود را دنبال کنید. هرگز از این دارو در مقادیر بیش تر از مقدار تجویز شده استفاده نکنید.
اگر احساس می کنید میل به استفاده ی بیش تر از این دارو دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. هرگز این دارو را با فرد دیگری، به ویژه فردی که سابقه ی مصرف مواد مخدر یا اعتیاد دارد، به اشتراک نگذارید؛ آن را در جایی نگهداری کنید که دیگران نتوانند به آن دسترسی پیدا کنند.
کپسول آهسته رهش را به طور کامل قورت دهید؛ آن را له نکنید، نجوید، نشکنید یا باز نکنید. مصرف لورازپام را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید. اگر پس از مصرف طولانی مدت به طور ناگهانی مصرف این دارو را متوقف کنید، ممکن است به علائم ترک دچار شوید. شکل مایع لورازپام را در یخچال نگهداری کنید. هر مایعی که ظرف 90 روز استفاده نشده را دور بریزید.
عوارض جانبی لورازپام
عوارض جانبی به نقل از medscape در جدول زیر آمده است.
عوارض لورازپام |
|
رخوت سرگیجه ضعف خستگی خواب آلودگی فراموشی گیجی اختلال موقعیت یابی افسردگی فکر/اقدام به خودکشی سرگیجه آتاکسی (ناهماهنگی حرکات عضلات) آپنه خواب (وقفه ی تنفسی در خواب) آستنیا (خستگی مزمن) علائم خارج هرمی (اختلالات حرکتی ناشی از دارو) دپرسیون تنفسی (کاهش عمق و دامنه ی تنفس) لرزش |
تشنج اختلالات بینایی دیزآرتری (یک اختلال گفتاری-حرکتی) افت فشار خون دیسکرازی های خونی (تاثیر بر اجزای سلولی یا پلاسمائی خون، مغز استخوان یا بافت لنفاوی) تغییر در میل جنسی زردی افزایش بیلی روبین (یک پیگمان صفراوی) افزایش ترانس آمینازهای کبدی افزایش ALP(آنزیم آلکالین فسفاتاز) واکنش های حساسیت مفرط حالت تهوع یبوست تغییر در اشتها واکنش های متناقض (اضطراب، برانگیختگی و بی قراری، خشم، پرخاشگری) |
تداخل لورازپام با سایر داروها
لورازپام می تواند با چندین داروی دیگر تداخل داشته باشد. این تداخلات می تواند اثرات متفاوتی ایجاد کند. به عنوان مثال، برخی از آن ها می توانند در عملکرد یک دارو اختلال ایجاد کنند و برخی دیگر می توانند باعث افزایش عوارض جانبی شوند. در ادامه نمونه هایی از داروهایی که ممکن است با لورازپام تداخل کنند، فهرست شده اند.
قبل از مصرف این دارو، حتما به پزشک خود در مورد تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه ای که استفاده می کنید، اطلاع دهید، همچنین در مورد ویتامین ها، داروهای گیاهی و مکمل ها. به اشتراک گذاری این اطلاعات می تواند به شما کمک کند تا از تداخلات احتمالی جلوگیری کنید.
لورازپام و مواد افیونی
مصرف مواد افیونی با این دارو می تواند عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کند. از جمله این عوارض می توان به رخوت مفرط، مشکلات تنفسی، نارسایی تنفسی و کما اشاره کرد.
نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- مورفین
- اکسی کدون
- هیدروکودون
- متادون
- فنتانیل
اپیوئیدها (مواد افیونی) تنها زمانی باید با لورازپام استفاده شوند که هیچ جایگزین درمانی دیگری وجود نداشته باشد.
داروهای آرامبخش و رخوت آور
مصرف داروهای آرام بخش و رخوت آور با لورازپام می تواند باعث خواب آلودگی مفرط و مشکلات تنفسی شود. نمونه هایی از داروهای آرام بخش و رخوت آور عبارتند از:
- داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین، فنی توئین و توپیرامات
- آنتی هیستامین هایی مانند دیفن هیدرامین، ستیریزین، کلرفنیرامین و دوکسیلامین
- داروهای ضد روان پریشی مانند کلوزاپین، هالوپریدول، کوئتياپین و ریسپریدون
- داروهای اضطراب مانند بوسپیرون
- باربیتورات ها مانند فنوباربیتال
- سایر بنزودیازپین ها مانند آلپرازولام، کلونازپام، دیازپام و میدازولام
پروبنسید
مصرف لورازپام با پروبنسید، دارویی که برای درمان نقرس استفاده می شود، می تواند سطح لورازپام را در بدن شما افزایش دهد، این می تواند خطر عوارض جانبی آن را افزایش دهد. برای افرادی که پروبنسید و لورازپام را با هم مصرف می کنند، دوز لورازپام باید به نصف کاهش یابد.
والپروئیک اسید یا دیوالپروئكس
مصرف لورازپام با والپروئیک اسید یا دیوالپروکس، دارویی که برای درمان تشنج و موارد دیگر استفاده می شود، می تواند سطح لورازپام را در بدن شما افزایش دهد، این می تواند خطر عوارض جانبی آن را افزایش دهد. برای افرادی که والپروئیک اسید یا دیوالپروئكس و لورازپام را با هم مصرف می کنند، دوز لورازپام باید به نصف کاهش یابد.
لورازپام و سرترالین
سرترالین می تواند در برخی افراد احساس خستگی یا خواب آلودگی ایجاد کند. همچنین لورازپام نیز می تواند باعث خواب آلودگی شود. مصرف همزمان این داروها می تواند باعث شود که شما بیش تر احساس خستگی یا خواب آلودگی کنید.
لورازپام و زولپیدم
لورازپام و زولپیدم نباید با هم مصرف شوند. هر دو دارو برای کمک به بهبود خواب استفاده می شوند. اگر با هم مصرف شوند، می توانند باعث خواب آلودگی و رخوت مفرط شوند.
همچنین ترکیب این داروها می تواند خطر رفتارهای عجیب و غریب مانند رانندگی در خواب را افزایش دهد.
گیاهان و محصولات گیاهی
مصرف لورازپام با گیاهانی که دارای اثرات آرام بخش هستند، باعث خواب آلودگی مفرط می شود. نمونه هایی از این گیاهان رخوت زا عبارتند از:
- بابونه
- کاوا
- اسطوخودوس
- سنبل الطیب
لورازپام و کانابیس (شاهدانه)
استفاده از کانابیس با لورازپام می تواند باعث خواب آلودگی یا رخوت بیش از حد شود.
هشدارهای لورازپام
- این دارو می تواند ایجاد عادت کند و فقط باید توسط شخصی که برایش تجویز شده است، استفاده شود. هرگز نباید این دارو را با شخص دیگری، به ویژه فردی که سابقه ی سو مصرف مواد مخدر یا اعتیاد دارد، به اشتراک بگذارید.
- مصرف لورازپام را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید. اگر پس از مصرف طولانی مدت به طور ناگهانی مصرف این دارو را متوقف کنید، ممکن است به علائم ترک دچار شوید. ممکن است برخی از علائم ترک تا 12 ماه یا بیشتر طول بکشد.
- اگر مصرف لورازپام را متوقف کردید و علائمی مانند: حرکات غیرعادی ماهیچه ها، فعال یا پرحرف تر بودن، تغییرات ناگهانی و شدید در خلق یا رفتار، گیجی، توهم، تشنج یا افکار خودکشی دارید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
- اگر باردار هستید از لورازپام استفاده نکنید. این دارو می تواند موجب نقایص مادرزادی یا علائم ترک در نوزاد شود.
- در صورت داشتن گلوکوم با زاویه باریک (آب سیاه)، ناراحتی تنفسی شدید، میاستنی گراویس (یک اختلال خودایمنی با مشخصه ی ضعف عضلات) یا حساسیت به والیوم و داروهای مشابه، نباید از این دارو استفاده کنید.
- در دوران شیردهی نباید لورازپام مصرف کرد.
- داشتن مشکلات کبدی کلیوی می تواند بر نحوه ی تجزیه ی لورازپام در بدن شما تأثیر بگذارد. در صورت داشتن مشکلات کلیوی یا کبدی، ممکن پزشک دوز لورازپام را تغییر دهد.
ملاحظات مهم مصرف لورازپام
نگهداری
این دارو را در دمای 77 درجه ی فارنهایت (25 درجه ی سانتیگراد) نگه دارید. جا به جایی در دمای 59 تا 86 درجه ی فارنهایت (15 تا 30 درجه ی سانتیگراد) مجاز است.
غربالگری
مصرف لورازپام می تواند در غربالگری دارویی ادرار نتیجه ی مثبت ایجاد کند. اگر از این دارو استفاده می کنید، قبل از غربالگری اطلاع دهید.
اسامی تجاری موجود در ایران
- لورازپام
سوالات متداول
بهتر است هنگام مصرف لورازپام از گریپ فروت یا آب گریپ فروت اجتناب کنید چرا که مقدار لورازپام را در خون شما افزایش می دهد. بهتر است زیاد نوشیدنی هایی مانند قهوه، چای و کولا ننوشید یا شکلات نخورید زیرا این ها حاوی کافئین هستند. کافئین یک محرک است و ممکن است اثرات آرام بخش لورازپام را کاهش دهد.
لورازپام بر هیچ روش پیشگیری از بارداری من جمله قرص های ترکیبی و پیشگیری از بارداری اضطراری، تاثیر نمی گذارد. برخی از داروهای ضد بارداری می توانند اثر لورازپام را کاهش دهند. اگر از داروهای ضد بارداری استفاده می کنید و فکر می کنید لورازپام خیلی خوب اثر نمی کند، با پزشکتان در اینباره صحبت کنید.
هیچ مدرکی مبنی بر اینکه لورازپام بر توانایی باروری مردان یا زنان تاثیر می گذارد، وجود ندارد.
در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.
هنگام مصرف لورازپام الکل ننوشید. الکل می تواند اثرات لورازپام را افزایش دهد.
اگر لورازپام باعث خواب آلودگی، تاری دید، سرگیجه، ناتوانایی در تمرکز یا تصمیم گیری شما می شود، دوچرخه سواری یا رانندگی نکنید. این احتمال، وقتی برای اولین بار مصرف لورازپام را شروع می کنید، بیشتر است اما ممکن است در هر زمانی اتفاق بیفتد.
منابع اصلی این نوشته: drugs, healthline, medicalnewstoday, nhs
نویسنده: مبینا آقایی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
ویرایشگر: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی