هالوپریدول؛ موارد مصرف، عوارض، تداخل و هشدارها


هالوپریدول چیست؟
هالوپریدول (Haloperidol) یک داروی آنتی سایکوتیک (ضد روان پریشی) تیپیک یا نسل اول است که برای درمان اختلال اسکیزوفرنی تجویز میشود. هالوپریدول همچنین برای کنترل تیک های حرکتی و گفتاری در افراد مبتلا به سندرم تورت نیز استفاده میشود. هالوپریدول دوپامین را متعادل میکند تا تفکر، خلق و رفتار را بهبود بخشد.
فهرست مطالب
موارد مصرف هالوپریدول
هالوپریدول برای درمان طیف وسیعی از اختلالات مخرب، مشکلات رفتاری و حرکتی استفاده میشود:
- تظاهرات اختلالات سایکوتیک (روان پریشی)
- کنترل اسپاسم عضلات صورت (تیک) و اختلالات صوتی سندرم تورت یا توره
هالوپریدول و بیش فعالی
- مشکلات رفتاری شدید در کودکان مبتلا به بیش تهییج پذیری انفجاری
- کودکان بیش فعالی که فعالیت بیش از حد همراه با اختلال سلوک را نشان میدهند
استفاده از این دارو برای کودکان، تنها پس از شکست روان درمانی و سایر داروها در نظر گرفته میشود.
هالوپریدول و وسواس
ممکن است هالوپریدول برای تقویت اثر مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نیز تجویز شود.
مکانیزم اثر هالوپریدول
داروهای آنتی سایکوتیک روی دوپامین مغز اثر میگذارند. کاهش دوپامین میتواند به درمان روان پریشی کمک کند. همچنین ممکن است این دارو به طور ضعیفی، عملکرد سایر مواد شیمیایی مغز را مسدود کند. این میتواند به مدیریت برخی جنبه های اختلالات روانی مانند جنگ خویی، انفجار یا تحریک پذیری بیش از حد، حرکت بیش از حد، تکانشگری، مشکل در توجه و نوسانات خلقی کمک کند.
اشکال، دوز و نحوه مصرف هالوپریدول
هالوپریدول به شکل قرص (0.5، 1، 2، 5، 10، 20)، محلول خوراکی غلیظ (2 میلی گرم در میلی لیتر) و تزریقی (5، 50، 100 میلی گرم در میلی لیتر) تولید میشود. در ایران دوزهای 0.5، 2، 5 (قرص)، 2 میلی گرم در میلی لیتر (قطره ی خوراکی)، 5 میلی گرم در میلی لیتر و 50 میلی گرم در میلی لیتر (آمپول) موجود است.
برای مصرف، دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید. پزشک ممکن است گهگاه دوز مصرفی شما را تغییر دهد. آن را در مقادیر بیشتر یا کمتر از مقدار توصیه شده مصرف نکنید. مصرف بیش از حد هالوپریدول میتواند باعث اختلال جدی ریتم قلب یا مرگ ناگهانی شود. قطره ی هالوپریدول را با دقت اندازه گیری کنید. ممکن است با قطع ناگهانی هالوپریدول، دچار علائم ترک شوید. قبل از قطع دارو با پزشک خود صحبت کنید.
عوارض قطع ناگهانی قرص هالوپریدول
قطع ناگهانی هالوپریدول می تواند به تهوع، استفراغ، تعریق، اضطراب، افسردگی و آشفتگی درونی منجر شود.
عوارض جانبی هالوپریدول
عوارض این دارو به نقل از medscape در جدول زیر آمده است.
عوارض خارج هرمی، شایع و کمتر شایع |
عوارض نامتداول و نادر |
علائم اکستراپیرامیدال (خارج هرمی) آکاتیزیا (بی قراری حرکتی) دیستونی (انقباض غیرارادی عضلات) سفتی عضلات سندرم بدخیم نورولپتیک (اختلال در سیستم عصبی مرکزی) پارکینسونیسم دیسکینزی دیررس (کندی حرکات ارادی یا حرکات مکرر غیر ارادی) عوارض شایع اثرات آنتی کولینرژیک رخوت افزایش وزن اختلال در نعوظ الیگومنوره یا آمنوره (اختلال در قاعدگی) عوارض کمتر شایع افت فشار خون ارتواستاتیک (پس از تزریق IM یا عضلانی) تاکی کاردی (تندتپشی) بی قراری، اضطراب، ادم (ورم) مغزی، افسردگی، سرگیجه، سرخوشی سردرد، بی خوابی، پوکیلوترمی (ناتوانی در حفظ دمای بدن مستقل از دمای محیط)، ضعف، گیجی آنورکسیا، یبوست، سوء هاضمه، ایلئوس (انسداد روده)، کاهش رفلکس گگ (اسپاسم حنجره) کدر شدن قرنیه (در استفاده ی طولانی مدت) |
عوارض نامتداول تغییرECG (نوار قلب) حساسیت به نور خارش اسهال دیسکرازی (اختلال) خون اختلال انزال گالاکتوره (ترشح شیر بدون بارداری) عوارض نادر تشنج زردی کلستاتیک پریاپیسم (نعوظ طولانی مدت) |
ممکن است با مصرف هالوپریدول سرگیجه، احساس سبکی سر، خواب آلودگی، مشکل در ادرار کردن، اختلالات خواب، سردرد و اضطراب رخ دهد. اگر این عوارض هالوپریدول ادامه یافت یا بدتر شد، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. سرگیجه و سبکی سر می تواند خطر افتادن را افزایش دهد؛ هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده به آرامی بلند شوید.
در صورت بروز این عوارض هالوپریدول فورا پزشک خود را در جریان قرار دهید: اسپاسم/سفتی عضلانی، لرزش، بی قراری، ناتوانی در تکان دادن اجزای صورت و ترشح آب دهان. ممکن است پزشک داروی دیگری برای شما تجویز کند که با هالوپریدول مصرف کنید تا این عوارض هالوپریدول کاهش یابد.
به یاد داشته باشید که این دارو به این دلیل تجویز شده است که پزشکتان تشخیص داده است مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از هالوپریدول استفاده می کنند، عوارض جانبی جدی ندارند.
در بعضی مواردِ عوارض هالوپریدول، ممکن است سطح یک ماده ی شیمیایی خاص در بدن (پرولاکتین) افزایش یابد. افزایش پرولاکتین در زنان می تواند به ترشح شیر بدون بارداری، قطع قاعدگی یا مشکل در باردار شدن منجر شود. در مردان، ممکن است منجر به کاهش توانایی جنسی، ناتوانی در تولید اسپرم یا بزرگ شدن سینه ها شود. در صورت بروز هر یک از این علائم، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. در صورت نعوظ دردناک یا طولانی مدت (بیش از 4 ساعت) مصرف هالوپریدول را متوقف کرده و فورا از پزشک کمک بگیرید.
به ندرت هالوپریدول باعث ایجاد شرایطی به نام دیسکینزی دیررس می شود. در صورت بروز هرگونه مشکل در صورت مانند تانگ تراست (فشار زبان به دندان ها) یا لرزش غیرقابل کنترل فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
این دارو به ندرت باعث سندرم بدخیم نورولپتیک می شود. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید: تب، سفتی/درد/ضعف عضلات، خستگی شدید، گیجی شدید، تعریق، ضربان قلب سریع/نامنظم، ادرار تیره، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار).
در صورت داشتن هر گونه عارضه ی جانبی جدی، از جمله: تهوع/استفراغی که متوقف نمی شود، درد شکمی، زردی چشم/پوست، تشنج، علائم عفونت (مانند گلودردی که از بین نمی رود یا تب)، پزشک خود را در جریان قرار دهید.
در صورت داشتن عوارض جانبی بسیار جدی، از جمله: کندی ضربان قلب، سرگیجه ی شدید، درد قفسه ی سینه و غش، فورا کمک پزشکی بگیرید.
هالوپریدول و چاقی
به طور کلی داروهای ضد روان پریشی با تحریک اشتها و ایجاد احساس گرسنگی موجب می شوند افراد غذای بیشتری خورده، کالری بیشتری دریافت کنند و نهایتا باعث افزایش وزن می شوند؛ برخی از افرادی که داروهای ضد روان پریشی مصرف می کنند، هوس خوردن غذاهای شیرین یا چرب را گزارش می دهند.
هالوپریدول و لاغری
شما می توانید با یک برنامه ی غذایی سالم و تغییر در سبک زندگی خود تا حدی عارضه ی افزایش وزن هالوپریدول را مدیریت کنید. فراموش نکنید که حتی اندکی کاهش وزن می تواند فواید سلامتی مهمی داشته باشد.
عوارض هالوپریدول بر مغز
مطالعات تصویربرداری بالینی نشان داده، ممکن است هالوپریدول باعث کاهش حجم بافت مغز شود، این توسط مطالعات حیوانی تایید شده است که نشان می دهد هالوپریدول تعداد خارهای سیناپسی را کاهش می دهد.
تداخل هالوپریدول با سایر داروها
هالوپریدول میتواند با سایر داروها، ویتامین ها یا گیاهان دارویی که ممکن است مصرف کنید، تداخل داشته باشد. تداخل زمانی است که یک ماده، نحوه ی عملکرد دارو را تغییر دهد که این میتواند مضر باشد یا از درست عمل کردن دارو جلوگیری کند. برای جلوگیری از تداخل دارویی هالوپریدول، پزشکتان باید تمام داروهای شما را با دقت مدیریت کند. حتما در مورد تمام داروها، ویتامین ها یا گیاهان دارویی که مصرف میکنید به پزشک خود اطلاع دهید. در ادامه نمونه هایی از داروهایی که میتوانند با هالوپریدول تداخل کنند، فهرست شده اند.
داروی اختلال دوقطبی
استفاده از لیتیوم با هالوپریدول میتواند منجر به سندرم انسفالوپاتیک شود. این وضعیت میتواند منجر به آسیب مغزی شود. علائم ممکن است شامل ضعف، تب، لرزش، گیجی، اسپاسم عضلانی و نتایج غیرطبیعی آزمایش خون باشد. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
داروهای ضربان قلب
هالوپریدول را با این داروها مصرف نکنید. این ترکیب میتواند باعث ضربان قلب نامنظم شود که میتواند کشنده باشد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- دوفتیلید
- کینیدین
- دروندارون
ضد انعقاد، رقیق کننده ی خون
مصرف وارفارین همراه با هالوپریدول میتواند اثربخشی وارفارین را کاهش دهد.
داروهای بیماری پارکینسون
مصرف هالوپریدول با این داروها میتواند اثربخشی داروهای پارکینسون را کاهش دهد. همچنین ممکن است فشار مایع را در چشم شما افزایش دهد. اگر این داروها را با هم مصرف میکنید، برای جلوگیری از عوارض عضلانی، ابتدا باید هالوپریدول را قطع کنید. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- لوودوپا
- پرامی پکسول
- روپینیرول
داروهای ضد تشنج
هالوپریدول خطر تشنج را افزایش میدهد. اگر از داروهای ضد تشنج استفاده میکنید، پزشک باید در تجویز هالوپریدول برای شما احتیاط کند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
- کاربامازپین
- فنی توئین
- والپروئیک اسید
- اکسکاربازپین
آنتی بیوتیک
مصرف ریفامپین با هالوپریدول میتواند میزان هالوپریدول را در بدن شما کاهش دهد. ممکن است با شروع مصرف ریفامپین، دوز هالوپریدول شما تغییر کرده یا قطع شود.
داروی فشار خون پایین
مصرف اپی نفرین همراه با هالوپریدول میتواند مانع از عملکرد اپی نفرین شود و باعث ایجاد وضعیتی به نام وارونگی اپی نفرین شود. علائم وارونگی اپی نفرین میتواند شامل کاهش شدید فشار خون و حمله قلبی باشد.

هشدارهای هالوپریدول
هشدار FDA
برای افراد مبتلا به زوال عقل
هالوپریدول دارای هشدار جعبه سیاه است. این جدی ترین هشدار سازمان غذا و دارو (FDA) است. هشدار جعبه سیاه به پزشکان و بیماران در مورد اثرات دارویی که ممکن است خطرناک باشد، هشدار میدهد. اگر 65 سال و بالاتر دارید و زوال عقلی دارید که باعث روان پریشی میشود، مصرف این دارو میتواند خطر مرگ شما را افزایش دهد.
هشدار آلرژی
هالوپریدول میتواند یک واکنش آلرژیک شدید ایجاد کند. علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در تنفس
- تورم گلو یا زبان
- کهییر
در صورت بروز این علائم، با 115 تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس بروید. اگر تا به حال به این دارو واکنش آلرژیک داشته اید، دیگر آن را مصرف نکنید.
هشدار تداخل الکلی
در حین درمان با هالوپریدول از مصرف الکل خودداری کنید. نوشیدن الکل در حین مصرف هالوپریدول میتواند عوارض جانبی دارو و الکل را قوی تر کند.
هشدار برای افرادی که شرایط سلامت خاص دارند
برای افراد مبتلا به بیماری عروقی: هالوپریدول میتواند باعث کاهش موقت فشار خون یا درد قفسه سینه شود. اگر علائم کاهش فشار خون خود را دارید، با اورژانس تماس بگیرید. این علائم عبارتند از:
- سرگیجه
- غش کردن
- تاری دید، به خصوص هنگام ایستادن
برای افراد مبتلا به تشنج: اگر سابقه ی تشنج دارید یا از داروهای ضد تشنج استفاده میکنید، ممکن است پزشک دوز هالوپریدول شما را کاهش داده یا تجویز آن را متوقف کند. مصرف هالوپریدول میتواند احتمال تشنج را بالا ببرد.
برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون: از آنجایی که هالوپریدول روی دوپامین اثر میگذارد، میتواند بیماری پارکینسون شما را بسیار بدتر کند.
برای افرادی که تعداد گلبول های سفید خونشان پایین است: هالوپریدول میتواند باعث کاهش تعداد گلبول های سفید خون شود. پزشکتان باید تعداد گلبول های سفید خون شما را بررسی کند. اگر تعداد سلول های خونی شما خیلی کم شود، ممکن است مجبور شوید مصرف هالوپریدول را متوقف کنید.
برای افراد مبتلا به شیدایی: هنگامی که هالوپریدول برای کنترل شیدایی استفاده میشود، ممکن است دچار تغییر خلق سریع به سمت افسردگی شوید.
برای افراد مبتلا به تیروتوکسیکوز: تیروتوکسیکوز وضعیتی است که بدن شما بیش از حد هورمون تیروئید تولید میکند. هورمون تیروئید بیش از حد میتواند برای سیستم عصبی شما سمی باشد. هالوپریدول میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. علائم میتواند شامل سفتی و ناتوانی در راه رفتن و صحبت کردن باشد.
برای افرادی با سطح پتاسیم یا منیزیم پایین: داشتن سطوح پایین پتاسیم یا منیزیم و مصرف هالوپریدول میتواند خطر عوارض قلبی عروقی را افزایش دهد. این عوارض شامل سندرم Q-T و ضربان قلب نامنظم است که میتواند کشنده باشد.
هشدار برای گروه های دیگر
برای زنان باردار: هیچ مطالعه ی کنترل شده ی خوبی برای بررسی اثرات هالوپریدول در زنان باردار وجود ندارد. گزارش هایی از نقایص مادرزادی وجود دارد اما مشخص نیست که هالوپریدول علت آن بوده است یا خیر. فقط در صورتی باید از هالوپریدول در دوران بارداری استفاده کنید که مزایای احتمالی آن بیشتر از خطر بالقوه اش برای جنین باشد. اگر در حین مصرف این دارو باردار شدید با پزشک خود تماس بگیرید.
برای زنان شیرده: هنگام مصرف هالوپریدول از شیردهی خودداری کنید. هالوپریدول وارد شیر مادر میشود و میتواند به کودک شما آسیب برساند.
برای افراد مسن: اثرات هالوپریدول در افراد 65 سال و بالاتر میتواند بسیار قوی تر باشد. سالمندان بیشتر در معرض خطر دیسکینزی دیررس هستند. زنانی که به مدت طولانی از این دارو استفاده میکنند در معرض خطر بیشتری هستند.
برای کودکان: هالوپریدول برای کودکان کمتر از 3 سال تایید نشده است.
سایر هشدارها
سندرم بدخیم نورولپتیک: هالوپریدول میتواند باعث واکنش شدیدی به نام سندرم بدخیم نورولپتیک شود. علائم میتواند شامل تب، سفت سفت شدن عضلات، تغییر خلق، نامنظم شدن نبض یا فشار خون، ضربان قلب سریع یا نامنظم، و تعریق غیرقابل توضیح باشد. اگر این علائم را تجربه کردید، فورا مصرف هالوپریدول را قطع کنید و از پزشک کمک بگیرید. این سندرم میتواند به عضلات و کلیه های شما آسیب برساند.
علائم حرکتی: هالوپریدول میتواند علائم خارج هرمی را تحریک کند. این علائم شامل حرکات غیرارادی مانند لرزش، حرکات سفت و آهسته، بی قراری و اسپاسم عضلانی است. این علائم اغلب در چند روز اول مصرف هالوپریدول رخ میدهد. اگر یک مرد جوان هستید یا دوزهای بالایی از هالوپریدول مصرف میکنید، در معرض خطر بیشتری قرار دارید. اگر این علائم را تجربه کنید، ممکن است پزشک دوز مصرفی شما را تغییر دهد یا داروهایی مانند بنزتروپین یا تری هگزی فنیدیل را برای درمان علائم اکستراپیرامیدال اضافه کند.
ملاحظات مهم مصرف ریسپریدون
نگهداری
هالوپریدول را در دمای اتاق بین 68 تا 75 درجه فارنهایت (20 تا 24 درجه سانتی گراد)، دور از نور نگه دارید. آن را در مکان های مرطوب مانند حمام قرار ندهید.
مصرف و حمل هالوپریدول در سفر
همیشه داروی خود را همراه داشته باشید. هنگام پرواز، آن را در کیف دستی خود نگه دارید. نگران دستگاه های اشعه ایکس فرودگاه نباشید. آن ها نمیتوانند به داروهای شما آسیب برسانند. همیشه ظروف اصلی دارای برچسب نسخه را با خود حمل کنید. این دارو را در خودروی خود قرار ندهید. در مواقعی که هوا خیلی گرم یا خیلی سرد است از انجام این کار خودداری کنید.
اسامی تجاری موجود در ایران
- هالودیک
- هالدول
- دکالدول
سوالات متداول
در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.
در حین مصرف هالوپریدول از نوشیدن الکل خودداری کنید.
این دارو به سرعت جذب می شود اما ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد تا علائم روان پریشی یا علائم سندرم توره را کاهش دهد. اثرات معمولا در عرض 4 تا 6 هفته مشاهده می شود.
در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.
بارزترین ویژگی مصرف بیش از حد این دارو، واکنشهای شدید خارج هرمی مانند لرزش، سفتی و بیقراری فیزیکی شدید (آکاتیزیا) است.
منابع اصلی این نوشته: healthline, drugs
نویسنده: مبینا آقایی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
ویرایشگر: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی
سلام آیا میشود قطره هالوپریدول را با داروهای کولیت اولستر استفاده کرد؟
سلام باید با پزشک معالج خودتون مشورت کنید
تقریبا یک سال استفاده کردم و واقعا تأثیر مثبتی داشت
چه خوب که با پیگیری درمانی تونستید نتیجه مناسبی بگیرید
من برای شوهرم که خیلی عصبیه یه مدت استفاده کردم خیلی خوب شده بود