اختلال جنسی چیست؟ انواع اختلالات جنسی
تعریف اختلال جنسی
فعالیت جنسی سالم می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از تمایلات و فعالیت‌ها باشد که وقتی بین بزرگسالان به‌عنوان بخشی از یک رابطه رضایت‌بخش خیال‌پردازی یا تجربه می‌شود، برای افراد لذت بخش است، حتی اگر دیگران ترجیح دهند زندگی جنسی خود را به شیوه‌ای متفاوت انجام دهند. با این حال، برخی از رفتارهای جنسی نشان دهنده وجود اختلال جنسی است، زیرا این عمل منجر به ناراحتی شخصی قابل توجه، آسیب رساندن به دیگران یا اجبار می شود. اختلالات جنسی، اختلالات عملکرد جنسی و پارافیلیا (علایق جنسی غیر معمول) می تواند بر عملکرد روزمره و لذت بردن از رابطه جنسی تأثیر بگذارد.
همانطور که بزرگ می شویم، در مورد علایق جنسی شخصی خود و چیزهایی که دوست داریم یا دوست نداریم، یاد می گیریم. گاهی اوقات ما با موانعی روبرو می شویم که رابطه جنسی و جنسی را چالش برانگیزتر می کند. اگر در حال تجربه مشکلات مداوم با لذت جنسی یا پاسخ جنسی هستید که باعث ناراحتی قابل توجه شما می شود، ممکن است اختلال عملکرد جنسی داشته باشید.
انواع اختلال جنسی
در این مقاله قصد داریم موارد زیر را به طور کامل و مفصل توضیح دهیم:
اختلالات عملکرد جنسی
اختلال عملکرد جنسی زمانی است که شما با چالش های مهمی در ارتباط با توانایی خود در تجربه لذت یا پاسخ جنسی روبرو هستید. اگر در فعالیت جنسی مشکل دارید، برانگیخته نمی شوید یا در طول فعالیت جنسی لذت نمی برید، ممکن است دچار اختلال عملکرد جنسی شده باشید. توجه به این نکته مهم است که همه افرادی که در افکار یا رفتار جنسی خود تغییراتی را تجربه می کنند، اختلال عملکرد جنسی ندارند. احساسات و رفتارهای جنسی شما ممکن است با افزایش سن یا تغییر شرایط تغییر کند. همچنین، به خاطر داشته باشید که آنچه از نظر فعالیت جنسی برای شما طبیعی است ممکن است با آنچه برای دیگران عادی است متفاوت باشد. این در مورد ترجیحات جنسی مختلف و دفعات فعالیت جنسی صدق می کند. چنین شرایطی ممکن است مزمن یا موقتی باشند، اما در هر صورت، درمان و آموزش ممکن است تا حد زیادی به کاهش ناراحتی کمک کند.
4 دسته بندی اصلی اختلال های عملکرد جنسی
چهار دسته اصلی از اختلالات جنسی وجود دارد:
- اختلالات میل جنسی: با علاقه یا میل جنسی کم مشخص می شود
- اختلالات برانگیختگی: ناتوانی فیزیکی در برانگیختگی جنسی، مثل اختلالات برانگیختگی زنان یا نعوظ در آقایان
- اختلالات ارگاسم: با تاخیر، کم بودن یا عدم ارگاسم مشخص می شود
- اختلالات همراه با درد: با ناراحتی فیزیکی و درد در حین فعالیت جنسی مشخص می شود، مانند واژینیسموس، دیسپارونی (رابطه جنسی دردناک)، ولوودینیا (درد مزمن اطراف واژن)، خشکی واژن و بیماری پیرونی یا کجی آلت تناسلی مردانه
انواع اختلال عملکرد جنسی
اختلالات عملکرد جنسی در جول زیر توضیح داده شده اند:
اختلال میل جنسی |
اختلال میل جنسی به دوره طولانی مدتی اطلاق می شود که طی آن فرد هیچ تمایلی به فعالیت جنسی در مدت طولانی احساس نمی کند. مردان و زنان هر دو می توانند علاقه جنسی پایینی را تجربه کنند که معمولاً منجر به شکست در آغاز یا پاسخگویی به پیشنهادات برای صمیمیت جنسی و همچنین عدم وجود افکار یا خیالات جنسی می شود. این عارضه تشخیص داده نمی شود مگر اینکه علائم حداقل به مدت شش ماه وجود داشته باشد و باعث ناراحتی قابل توجه بالینی شده باشد. |
اختلال نعوظ |
اختلال نعوظ، که همچنین به عنوان ناتوانی جنسی شناخته می شود، ناتوانی در ایجاد یا حفظ نعوظ به اندازه کافی برای مقاربت جنسی یا سایر فعالیت های جنسی رضایت بخش است. از دست دادن نعوظ برای مردان طبیعی است، اما اختلال نعوظ یک مشکل مزمن است. این مشکل با بالا رفتن سن مردان شایع‌تر می‌شود، اما عموماً تنها زمانی باعث نگرانی فرد می‌شود که باعث استرس یا از دست دادن اعتماد به نفس شود، بر یک رابطه تأثیر بگذارد یا مشخص شود که نشانه‌ای از یک بیماری جدی اساسی است. اختلال نعوظ می تواند دلایل فیزیکی، عصبی یا روانی داشته باشد. |
اختلال ارگاسم |
بسیاری از زنان تنها از طریق رابطه جنسی ارگاسم را تجربه نمی کنند. اما اختلال ارگاسم یا اختلال ارگاسم زنان به مشکل یا ناتوانی عمومی یک زن در رسیدن به ارگاسم در طی تحریک جنسی اشاره دارد. زمانی تشخیص داده می‌شود که اختلال باعث ناراحتی بالینی قابل‌توجه شود، و به طور کلی نه زمانی که این تجربه با عوامل خارجی مانند ناراحتی شدید رابطه، خشونت شریک صمیمی یا سایر عوامل استرس‌زای مهم مرتبط باشد. یک پزشک همچنین از زنی که گزارش می دهد با ارگاسم دست و پنجه نرم می کند می پرسد که آیا این وضعیت ممکن است در نتیجه تحریک جنسی ناکافی باشد یا خیر. |
انزال زودرس |
انزال زودرس یا زود انزالی اختلالی است که در آن مزدان خیلی زودتر از آنچه انتظار دارند یا می خواهند در حین رابطه جنسی به ارگاسم می رسد. به گفته متخصصان، حدود 1 نفر از هر 3 نفر که از نظر بیولوژیکی مرد از سنین 18 تا 59 سال هستند، این مشکل را تجربه می کنند. این وضعیت معمولا یک علت روانی دارد، اما گاهی اوقات، می تواند بیولوژیکی نیز باشد. |
تاخیردر انزال |
تاخیر در انزال زمانی اتفاق می‌افتد که مردان در رسیدن به انزال مشکل دارند یا زمان بیشتری نسبت به زمانی که می‌خواهند انزال کنند طول می‌کشد. عوامل جسمی و روانی وجود دارد که ممکن است باعث تاخیر در انزال شود، مانند شرایط پزشکی، برخی داروها، افسردگی یا ترس از صمیمیت. |
اختلال دخولدردناک |
این اختلال که به عنوان درد تناسلی لگنی یا اختلال دخول یا اختلال درد جنسی شناخته می‌شود، می‌تواند میل جنسی را کاهش دهد، روابط را مختل کند، و باعث شود فرد مبتلا کمتر احساس زنانگی کند و هویت و عزت نفس او را به چالش بکشد. برای برخی از زنان، درد به مقاربت واژینال محدود می شود، در حالی که برخی دیگر ممکن است با قرار دادن تامپون درد را تجربه کنند. این بیماری ممکن است مادام العمر یا اکتسابی باشد، و درمان بر اساس نوع و شدت درد متفاوت است. |
پارافیلیا
پارافیلیا شرایطی است که شامل علاقه مداوم جنسی به اشیاء بی‌جان یا فعالیت‌هایی است که غیر معمول هستند. برای برخی از افراد، برانگیختگی یا ارضای جنسی به خیال پردازی یا انجام اعمال جنسی بستگی دارد که بیشتر مردم آنها را غیر معمول یا افراطی می دانند. این شرایط که به عنوان پارافیلیا شناخته می شوند، زمانی که باعث ناراحتی قابل توجه فرد شوند یا زمانی که درگیر شدن در چنین رفتاری باعث آسیب یا ناراحتی دیگران شود، اختلال پارافیلیک در نظر گرفته می شوند. پارافیلیا می تواند بر روی اشیاء یا افراد خاص (کودکان، حیوانات، لباس زیر) یا رفتارها (ایجاد درد، عورت نمایی) متمرکز شود، اما با مشغله جنسی تا حد وابستگی مشخص می شود. بیشتر پارافیلیاها بسیار خاص و بدون تغییر هستند و در مردان بسیار شایع تر از زنان هستند.
انواع پارافیلیا
اختلال عورت نمایی |
اختلال عورت نمایی شامل تمایل، فانتزی، یا عمل در معرض قرار دادن اندام تناسلی خود در معرض دیگران، به ویژه غریبه ها، بدون رضایت آنهاست. انواع فرعی این اختلال شامل اجبار برای نشان دادن اندام تناسلی خود به کودکان پیش از بلوغ، بزرگسالان یا هر دو است. اعتقاد بر این است که عورت نمایی حدود 2-4 درصد از جمعیت مردان و تعداد ناشناخته اما کمتری از زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. |
اختلال فتیشیسم |
کشش شدید جنسی به اجسام بی‌جان یا به قسمت‌هایی از بدن که به طور سنتی اندام جنسی تلقی نمی‌شوند، مانند پاها، زمانی که با ناراحتی یا اختلال قابل توجه بالینی همراه باشد، به عنوان اختلال فتیشیسم شناخته می‌شود. بسیاری از مردم برخی از ویژگی‌های اندام غیر تناسلی را جذاب می‌دانند، اما برانگیختگی فتیشیستی با عملکرد طبیعی جنسی یا اجتماعی تداخل می‌کند و اغلب برانگیختگی جنسی بدون حضور شیء فتیش غیرممکن است. بسیاری از افراد ممکن است فتیش را به عنوان بخشی از زندگی جنسی داشته باشند، اما تشخیص اختلال فتیشیستی مستلزم ناراحتی شخصی یا اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌ها است. اعتقاد بر این است که این اختلال تقریباً منحصراً در مردان رخ می دهد. |
اختلال چشم چرانی |
این اختلال نوعی پارافیلیا است که شامل جاسوسی عمدی از افراد ناآگاه است، اغلب زمانی که آنها لباس خود را در می آورند، برهنه می‌شوند یا در حال انجام فعالیت‌های جنسی با هدف تحریک جنسی هستند. یک فرد ممکن است از دوربین‌های دوچشمی، آینه‌ها یا دستگاه‌های ضبط برای تعقیب استفاده کند. تشخیص این اختلال مستلزم تجربه برانگیختگی مداوم و شدید از فعالیت برای حداقل شش ماه است. تعداد کمتری از چشم چران ها در تماشای افرادی که مدفوع می کنند یا از استراق سمع مکالمات شهوانی برانگیخته می شوند. آنها اغلب هنگام تماشای یک هدف، خودارضایی می کند یا خیالات جنسی دارد، اما عموماً علاقه ای به داشتن رابطه جنسی با آن فرد ندارد. مردان بیشتر درگیر آن هستند. |
اختلالترنسوستیکیا مبدل پوشی |
این عارضه شامل برانگیختگی جنسی شدید و مکرر از لباس پوشیدن به عنوان جنس مخالف است، به ویژه زمانی که اصرار برای انجام این کار باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجه در زندگی روزمره او شود. یک فرد مبتلا به اختلال ترانسوستیک ممکن است به دلیل اصرار خود احساس اضطراب، افسردگی، گناه یا شرم کند، اغلب به دلیل عدم تایید شریک زندگی یا نگرانی خود در مورد پیامدهای منفی اجتماعی یا شغلی. |
اختلال سادیسم |
اختلال سادیسم جنسی شامل ایجاد درد، تحقیر، ترس یا سایر اشکال آسیب جسمی یا روحی به فرد دیگر برای رسیدن به ارضای جنسی است. اعمال سادیستی می تواند شامل مهار (مانند طناب، زنجیر یا دستبند)، حبس، گاز گرفتن، کتک زدن، شلاق یا ضرب و شتم باشد. افرادی که این اعمال برای آنها بخشی از یک رابطه رضایت‌بخش است، که هیچ ناراحتی یا اختلالی از آنها تجربه نمی‌کنند و به دیگران آسیبی نمی‌رسانند، دارای این اختلال در نظر گرفته نمی‌شوند. هنگامی که فردی بدون رضایت شریک زندگی خود به طور مکرر اعمال جنسی سادیستی را انجام می دهد، یا زمانی که تخیلات یا رفتارهای او باعث ایجاد مشکلات اجتماعی، حرفه ای یا سایر مشکلات عملکردی می شود، ممکن است این اختلال تشخیص داده شود. برخی از اعمال سادیسم جنسی مجرمانه است و منجر به آسیب جدی یا حتی مرگ شخص دیگری می شود. |
اختلال مازوخیسم |
افرادی که مبتلا به پارافیلیا معروف به اختلال مازوخیسم جنسی هستند، درگیر کتک خوردن، تحقیر شدن یا رنج کشیدن هستند یا خیال پردازی می کنند که منجر به رضایت جنسی می شود. بسیاری از افراد سالم میزان کمی از مازوخیسم را بخشی از زندگی جنسی خود کرده‌اند، اما زمانی که افراد با این تمایل جنسی مشکلات روانی یا اجتماعی را در نتیجه گزارش کنند، از جمله افکار وسواسی یا اضطراب شدید، شرم یا گناه، ممکن است این اختلال تشخیص داده شود. یکی از انواع خاص مازوخیسم جنسی، خفگی است. |
پدوفیلیا |
پدوفیلی یک کشش جنسی مداوم در مورد کودکان پیش از بلوغ است. این عارضه زمانی تشخیص داده می‌شود که وجود خیال‌پردازی‌های تحریک‌کننده جنسی، تمایلات جنسی، یا رفتارهای مرتبط با فعالیت جنسی با کودک یا کودکان، عموماً 13 سال یا کمتر، در یک دوره حداقل شش ماهه ادامه یابد. پدوفیلی اغلب یک بیماری مادام العمر است و در مردان شایع تر است. بیشترین شیوع احتمالی پدوفیلی در جمعیت مردان تقریباً سه تا پنج درصد است و این وضعیت در زنان نادرتر است. معلوم نیست چرا برخی افراد پدوفیل می شوند. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد ممکن است در خانواده‌ها، چه از طریق ژنتیک یا رفتار آموخته شده، ایجاد شود. به نظر می رسد سابقه سوء استفاده جنسی در دوران کودکی یک عامل بالقوه در ایجاد پدوفیلی است، اگرچه این موضوع ثابت نشده است. |
اختلال فروتوریسمیا مالش دوستی |
فروتروریسم شامل عمل لمس یا مالیدن اندام تناسلی خود بر روی شخص دیگری بدون رضایت او برای کسب لذت جنسی یا رسیدن به ارگاسم است. فروترها به دنبال یک تجربه جنسی خصوصی در یک محیط عمومی هستند. این عارضه اغلب در مردان جوان تقریباً بین 15 تا 25 سال رخ می دهد و در بین زنان نادر است. |
اعتیاد جنسی
اگر در رهایی از تمایلات و افکار جنسی مزاحم و تکراری مشکل دارید، ممکن است با چیزی زندگی کنید که برخی از افراد از آن به عنوان اعتیاد جنسی یاد می کنند. هیچ تشخیص رسمی اعتیاد به جنسی در کتاب اماری و تشخیصی روانپزشکان وجود ندارد. با این حال، بسیاری از کارشناسان علائم اعتیاد به جنسی را به عنوان اختلال رفتار جنسی اجباری یا بیش فعالی جنسی توضیح می‌دهند. اختلال رفتار جنسی اجباری به یک الگوی طولانی مدت از رفتارهای جنسی تکراری و تخیلات اشاره دارد. این علائم ها ممکن است باعث ناراحتی و اصطکاک شدید در روابط شما شود و کارهای روزمره مانند کار یا مطالعه را چالش برانگیزتر کند.
به طور کلی، رفتار جنسی اجباری طیف وسیعی از علائم را در بر می گیرد. این رفتارها از نظر شدت و شدت متغیر هستند، اما برای اینکه نشانه‌ای از وضعیت سلامت روان در نظر گرفته شوند، باید در بسیاری از موقعیت‌ها و در یک دوره زمانی طولانی مشهود باشند. طبق ICD-11، علائم اختلال رفتار جنسی اجباری عبارتند از:
- مشغله ی زیاد با تخیلات، تکانه ها و رفتارهای جنسی
- فعالیت های جنسی تکراری برای ارضای این گونه خیالات و انگیزه ها
- تلاش های ناموفق برای توقف یا کاهش تخیلات، تکانه ها و رفتارهای جنسی
- تجربه پریشانی و چالش های مهم در روابط، فعالیت های شغلی و سایر زمینه های مهم در نتیجه رفتارها و تکانه های جنسی اجباری
یکی دیگر از جنبه های مهم اختلال رفتار جنسی اجباری، طول مدت علائم است. ICD-11 می گوید که برای دریافت تشخیص باید علائم اعتیاد جنسی را به مدت شش ماه یا بیشتر تجربه کنید. احساس گناه، شرم یا ناراحتی در مورد رفتارهای جنسی شما ممکن است در برخی افراد شایع تر از دیگران باشد. در این مورد، تجربه این نوع ناراحتی به خودی خود به معنای اعتیاد جنسی نیست.
نویسنده: یاسمن اکبرزاده، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
بازبینی: امین زندی، روانشناس بالینی
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
بازی چگونه به بهبود افسردگیم کمک کرد؟
خشونت و ویدئوگیم
تراجنسیتی از دیدگاه روانشناختی
طلاق عاطفی چیست و چگونه رخ میدهد؟
رواندرمانی آنلاین و فواید آن برای ایرانیان مقیم خارج از کشور
