فلووکسامین داروی محبوب درمان وسواس فکری و عملی

اگر نیم نگاهی به دسته داروهای ضدافسردگی بندازید، به دفعات با اسم ” فلووکسامین ” مواجه میشوید. همين امر سبب شد تا امروز در صدد معرفی اجمالی اين دارو برآييم و شما را به عنوان يك مصرف كننده احتمالی اين دارو، با آن آشنا كنيم. در اين مقاله به برخی از سوالات رايج شما درباره فلووكسامين پاسخ داده خواهد شد. البته به ياد داشته باشيد كه همه داروها عوارض و مزايايی دارند كه قطعاً پزشك متخصص، برای شما مزايای استفاده از اين دارو را نسبت به عوارض جانبي آن، ارجح دانسته است. برای شناخت بهتر اين دارو توصيه ميكنيم كه تا انتهای اين صفحه همراه ما باشيد.

معرفی فلووكسامين و فرآيند اثر آن

از فلووكسامين عمدتاً به عنوان يك داروی ضدافسردگی ياد ميشود اما بیشترین کاربرد آن در درمان اختلال وسواس فکری و عملی میباشد؛ و موارد مصرف آن بسيار فراتر از آن است كه تنها به يك اختلال منتسب شود. به علت مكانيزم اثرگذاری كه اين دارو از آن برخوردار است، به عنوان زيرمجموعهاي از SSRIs (مهاركنندههاي انتخابی بازجذب سروتونين) به شمار ميرود. بدين ترتيب، فلووكسامين از طريق جلوگيری كردن از جذب مجدد سروتونين در شكاف سيناپسی در سيستم عصبی مركزی، باعث افزايش سطح سروتونين در مغز ميشود يا به عبارت ديگر به ايجاد تعادل سروتونين در مغز كمك ميكند كه اين امر با اثرات روانپزشكی درمانی برای مشکل روانشناختی شما مرتبط است. نيمه عمر اين دارو را معادل پانزده ساعت بيان كرده اند و سه الي هشت ساعت پس از مصرف خوراكی، حداكثر غلظت در خون رقم ميخورد.

فلووكسامين در جهت كاهش سمپتومهای اختلالات روانشناختی مختلفی بهره برده ميشود كه اختلال وسواس فكری-عملی (Obsessive Compulsive Disorder) در صدر آنها قرار گرفته است. سازمان غذا و داروی ايالات متحده در سال 1994، استفاده از فلووكسامين برای طبقه اختلالات وسواس در بزرگسالان و كودكان بالای هشت سال را به تأييد رساند. اما همان طور كه پيشتر اشاره كرديم؛ اين دارو موفق شده است كه در تخفيف علائم اختلالات ديگري نيز نقش داشته باشد. به همين سبب در روند درمان بسياري از بيماريها، نام فلووكسامين، گوش آشناست. دامنه كاربرد اين دارو به شرح زير است:

× درمان اختلال وسواس فكری-عملی (Obsessive Compulsive Disorder)

× درمان افسردگی در اختلال ملال پیش از قاعدگی (PMDD)

× درمان اختلال اضطراب اجتماعي (Social Anxiety Disorder)

× درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

 

اشكال و دوز مصرفی داروی فلووکسامین

اين دارو با نام تجاری لووكس (Luvox) و فاورين (Faverin) به صورت قرص خوراكی 50 و 100 ميليگرمی (در داخل كشور) موجود است. مقدار مصرفی فلووكسامين مانند ساير داروها بر اساس سن، وضعيت پزشكی، نحوه پاسخ به درمان و ساير داروهاي مصرفی فرد تعيين ميگردد. بمنظور كاهش خطر ابتلاء به عوارض جانبی، پزشكان در تجویز دارو پيشنهاد ميكنند تا اين دارو را با دوز كم شروع كنيد و به تدريج به ميزان مصرفی بيافزاييد. دوز توصيه شده برای بزرگسالان 50 ميلی گرم در روز است و در صورت نياز تا حداكثر مقدار مجاز مصرفي (300 ميليگرم در روز) ميتواند افزايش يابد. كودكان با 25 ميلي گرم در روز درمان را آغاز ميكنند و با صلاحديد پزشك و با توجه به دامنة سني (بيشتر/كمتر از 11 سال) مقدار آن تا 200 الي 300 ميلی گرم در روز افزايش مييابد. معمولاً پزشكان توصيه ميكنند در صورتي كه اين دارو به صورت دو نوبت با دوزهای نابرابر در روز مصرف ميكنيد، دوز بيشتر را به علت خواب آوری در هنگام خواب استفاده كنيد. اما نكته مورد توجه اين است كه نه تنها مصرف دارو نبايد به يكباره قطع گردد بلكه مصرف كنندگان نبايد دوز مصرفی را سرخود افزايش يا كاهش دهند چرا كه انجام هر كدام از اين كارها، تبعات جبران ناپذيری را به همراه خواهد داشت.

بررسی اثرات و عوارض جانبی داروی فلووکسامین

مهمترین نکتهایی که باید در تجویز و مصرف فلووکسامین توجه داشت این است که این دارو دارای هشدار جعبۀ سیاه سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) است. علت این سطح از اخطار در مورد فلووکسامین این امر است که ممکن است این دارو زمینه ساز افزایش سطح افکار یا اقدامات خودکشی و انتحاری در برخی از کودکان، نوجوانان و یا بزرگسالان شود.
معمولاً در اوایل دوران مصرف و یا هنگام تغییر دوز مصرفی، این اتفاق رخ میدهد. در صورتی که این احساس در شما قوت گرفت حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

فلووكسامين مشابه ساير SSRIs، میتواند و نه لزوما حالت تهوع و استفراغ در مصرف كنندگان را به همراه داشته باشد كه معمولاً طی اولین هفته های درمان کاهش می یابد. بررسیها بیانگر این امر هستند که افرادی که در طول شبانه روز، از نوشیدنیهای کافئین دار مانند چای و قهوه به دفعات استفاده میکنند، در صورت استفاده از فلووکسامین عوارضی نظیر لرزش دست، تهوع، تپش قلب، بیقراری یا بیخوابی را تجربه کنند؛ لذا اگر مقدار کافئین مصرفی در این افراد به حداقل کاهش یابد، احتمالاً این علائم از بین میروند.

طبق نتايج مطالعات مختلف استفاده از فلووكسامين هيچ تأثيري بر نتايج تستهای آزمايشگاهی و بالينی ندارد؛ در بررسيهای صورت گرفته نشان داده شده است كه در اوايل درمان، خشكی دهان و لرزش ديده ميشود كه به مرور زمان تخفيف مييابد. به طور معمول، در اوايل درمان، فلووكسامين واسطه كاهش مصرف غذا به شمار ميرود؛ با اين حال، اغلب اوقات پس از گذشت 6 ماه، وزن فرد به حالت اوليه باز ميگردد و حتي در صورت طولانی شدن درمان ميتواند زمينه ساز افزايش وزن بيشتر باشد. لذا نباید از این دارو به عنوان عاملی جهت کاهش یا افزایش وزن استفاده کرد. نكته قابل توجه اين است كه براي تقريباً براي تمامي اختلالات ياد شده ميتوان داروهای جايگزين ديگري را به كار گرفت اما آن چه كه باعث انتخاب فلووكسامين از ميان انبوه داروهاي مؤثر ميشود اين امر است كه عوارض جانبی فلووكسامين در مقايسه با داروهای ضدافسردگی سه حلقهاي بسيار كمتر است.

به طور كلي در مصرف اين دارو، عوارض قلبی-عروقی اندكی من جمله كاهش ناچيز در ضربان قلب بيان شده است كه اهميت بالينی ندارد. البته مهمترين نكتهایی كه در زمينه مصرف اين دارو بايد در نظر داشته باشيد اين است كه بطور كلي مصرف فلووكسامين منجر به اعتياد و وابستگی نميشود اما در عين حال نبايد دست به مصرف خودسرانه آن زد. در ادامه به طور خلاصه به عوارض جانبی كه ممكن است در صورت استفاده از اين دارو تجربه كنيد را نام ميبريم:

•  خواب آلودگی، سرگیجه
•  مشکلات خواب من جمله تجربه کردن بیخوابی
•  ناراحتیهای گوارشی و از دست دادن اشتها
•  حالت تهوع و استفراغ، اسهال
•  تعریق
•  مشکلات جنسی نظیر: کاهش میل جنسی، اختلال در ارگاسم

همچنين در نظر داشته باشيد در صورتي كه با مصرف فلووكسامين ، علائم آلرژی و حساسيت و یا افکار خودکشی را تجربه كرديد، حتماً مصرف را قطع كرده و پزشك خود را مطلع سازيد.

 

فلووكسامين از دامنة تأثيرگذاری بالايی برخوردار است اما در عين حال به منظور جلوگیری از هرگونه تداخلات دارویی حتماً پزشك متخصص خود را از بيماريهای ديگری كه با آنها دست و پنجه نرم ميكنيد، مطلع سازيد. برای مثال بيماريهای قلبی، كبدی، كليوی، تشنج يا صرع، فشارخون بالا، سكته مغزی، اختلالات چشمي مثل گلوكوم (زاويه بسته)، پاركينسون، ديابت، بارداری يا داشتن قصد آن، عفونتهای جدی، سردردهای ميگرنی، اختلالات روانی دیگر، عدم تعادل الكتروليت يا سطح پايين سديم خون و اختلالات خونريزی و يا ساير مشكلات خوني و … را در نظر بگيريد. همچنين در ياد داشته باشيد كه براي اطمينان از اين كه فلووكسامين براي شما بيخطر است، پزشك شما بايد از تمامی داروهايی كه روزانه به مصرف ميرسانيد، آگاه باشد. در ادامه از اشاره مستقيم به اين داروها حذر ميكنيم تا شما حتماً با پزشك معالج خود مشورت كنيد.

 

فلووکسامین و دیگر داروهای روانپزشکی را خودسرانه قطع نکنید!

پس از قطع يكباره مصرف همه SSRIs از جمله فلووکسامین ، علائم ترک مصرف گزارش شده است که این موضوع ربطی به اعتیاد به دارو ندارد. اما در بين ساير آنها، فلووكسامين علائم ترک كمتری را از خود بروز ميدهد. مطالعات حاكی از آن است كه در هر 1000 مورد قطع ناگهاني مصرف فلووكسامين تنها در 03/0 درصد ، علائم ترک نشان داده ميشود. علائم ترك يكباره اين دارو شامل تجربه کردن اضطراب، تحریک پذیری، بالا یا پایین بودن خلق و خو، بیقراری، تغییر در عادات خواب و بیداری، سردرد، تعریق، حالت تهوع، سرگیجه، احساس گزگز، لرزش و یا گیجی میشود.

سوالات متداول درباره مصرف فلووكسامين

آيا در دوران بارداري يا شيردهي ميتوان از اين دارو استفاده كرد؟‌
اگر باردار هستيد و يا قصد بارداری داريد و يا دوران شيردهي را سپری ميكنيد، برای شروع مصرف فلووكسامین حتماً پزشك معالج خود را آگاه سازيد.

اگر در يك نوبت دوز مصرفي را فراموش كنيم چه اتفاقي ميافتد؟
اگر با فاصله اندكی از زمان اصلی مصرف قرص، آن را به ياد آورديد حتماً آن را مصرف كنيد اما در صورتی كه به زمان مصرف بعدی نزديك ميشويد از مصرف دوز فراموش شده خودداری فرماييد. به ياد داشته باشيد كه به منظور جبران دوز فراموش شده، داروی اضافی مصرف نكنيد.

آيا مصرف فلووكسامين در كنار سيگار، قليان و ساير دخانيات تأثيری بر روند درمان دارد؟‌
مطالعات حاكی از آن است سطح فلووكسامين در خون افرادی كه از محصولات دخانی استفاده ميكنند، كمتر از مقدار دريافتی باشد. لذا لازم است در كنار تلاش برای كنار گذاشتن آنها پزشك خود را در جريان بگذاريد.

در صورتی كه فلووكسامين را در بيشتر از مقدار تجويزی مصرف كنيم، چه كاری بايد انجام داد؟‌
در صورتی كه مقدار بيشتری از دستور تجويز شده را مصرف كرديد، به منظور جلوگيری از وقوع هر نوع حادثه و پيشامد ناگوار به مركز فوريتهای پزشكی شهر محل سكونت خود تماس بگيريد و يا به بخش اورژانس مراكز درمانی و بيمارستانی مراجعه كنيد. همچنين ميتوانيد در صورت دسترسي به پزشك معالج خود اطلاع دهيد. از علائم مسموميت با فلووكسامين ميتوان به بروز حالت تهوع، استفراغ، بيرونروی، خواب آلودگی، سرگيجه، ضعف، ضربان قلب نامنظم و در صورت مصرف بيش از حد به كما اشاره داشت.

تا چه زماني نياز است كه به مصرف فلووكسامين ادامه داد؟‌
ميزان دوز مصرفی و طول مصرف درمان فلووکسامین توسط پزشك متخصص شما تعيين ميگردد. بايد مصرف دارو را تا زمانی كه پزشك به شما گفته است ادامه دهيد. طول دوره درمان به سرعت بهبود علائم شما بستگی دارد. ممكن است تا مدتها طول بكشد كه احساس بهبودی واقعی حاصل شود؛ لذا از تغيير در دوز مصرفی و يا قطع خودسرانه آن خودداری كنيد.

————————————————————————————————————————————-

بازبینی: دکتر مهشید بیات روان پزشک –  امین زندی روانشناس بالینی

پژوهشگر: الهه آزاد منجیری دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی